卑南語文法

(重定向自卑南語語法

卑南語文法為基於卑南語之文法。在文法的分類上台灣南島語言並不同於一般的分析語或其它综合语裡的動詞、名詞、形容詞、介詞和副詞等之基本詞類分類。比如台灣南島語裡普遍沒有副詞,而副詞的概念一般以動詞方式呈現、可稱之為「副動詞」,類之於俄语裡的副動詞。[1] 對於(附著)及时态改變時語詞的變化。卑南語只有代詞本身會依格位之不同而進行变格運作。謂語本身不會依人称之變化而進行变位運作;而是基於已然語氣非已然語氣、以主事(AF)及非主事(NAF)的觀點結合時體氣語詞(TAM/TMA/動貌詞),再配合謂語的时态進行焦點變換來運作。基本的文法分類是將噶瑪蘭語詞類之詞綴、字詞結構及分類法,對比分析語等之詞類分類法加以條析判別。[2][3][4][5][6]

詞綴 编辑

卑南語詞綴取自鄧芳青(2008:282-285)。

前綴
  • ika-: the shape of; forming; shaping
  • ka-: stative marker
  • kara-: collective, to do something together
  • kare-: the number of times
  • ki-: to get something
  • kir-: to go against (voluntarily)
  • kitu-: to become
  • kur-: be exposed to; be together (passively)
  • m-, ma-: actor voice affix/intransitive affix
  • maka-: along; to face against
  • mara-: comparative/superlative marker
  • mar(e)-: reciprocal; plurality of relations
  • mi-: to have; to use
  • mu-: anticausative marker
  • mutu-: to become, to transform into
  • pa-/p-: causative marker
  • pu-: put
  • puka-: ordinal numeral marker
  • piya-: to face a certain direction
  • si-: to pretend to
  • tara-: to use (an instrument), to speak (a language)
  • tinu-: to simulate
  • tua-: to make, to form
  • u-: to go
  • ya-: to belong to; nominalizer
後綴
  • -a: perfective marker; numeral classifier
  • -an: nominalizer; collective/plural marker
  • -anay: conveyance voice affix/transitive affix
  • -aw: patient voice affix/transitive affix
  • -ay: locative voice affix/transitive affix
  • -i, -u: imperative transitive marker
  • -in-anan: the members of
中綴
  • -in-: perfective marker
  • -em-: actor voice affix/intransitive affix
環綴
  • ka- -an: a period of time
  • muri- -an: the way one is doing something; the way something was done
  • sa- -an: people doing things together
  • sa- -enan: people belonging to the same community
  • si- -an: nominalizer
  • Ca- -an, CVCV- -an: collectivity, plurality

格位標記 编辑

格位標記包括。[7]

  • i – 單數人稱
  • a – 單數非人稱
  • na – 複數(人稱及非人稱)

代詞 编辑

卑南語代詞有人稱代詞,指示代詞等。且人稱代詞也兼具有格位標記之功能。[8] 如下所列。台灣南島語除鄒語巴宰語等之外,絕大多數無第3人稱(單複數)主格附著格式。[9]

卑南語人稱代詞(一般式)
代名詞形態 主格(主詞的所有者) 斜格:直接格 斜格:間接格 斜格:非主詞 中性格
第1人稱單數 nanku kanku, kananku draku, drananku kanku kuiku
第2人稱單數 nanu kanu, kananu dranu, drananu kanu yuyu
第3人稱單數 nantu kantu, kanantu dratu, dranantu kantaw taytaw
第1人稱複數(包括式) nanta kanta, kananta drata, drananta kanta taita
第1人稱複數(排除式) naniam kaniam, kananiam draniam, drananiam kaniam mimi
第2人稱複數 nanemu kanemu, kananemu dranemu, drananemu kanemu muimu
第3人稱複數 nantu kantu, kanantu dratu, dranantu kantaw
卑南語人稱代詞(附著式)
代名詞形態 主格(主詞) 主格(主格的所有者) 屬格
第1人稱單數 =ku ku= ku=
第2人稱單數 =yu nu= nu=
第3人稱單數 tu= tu=
第1人稱複數(包括式) =ta ta= ta=
第1人稱複數(排除式) =mi niam= mi=
第2人稱複數 =mu mu= mu=
第3人稱複數 tu= tu=

焦點系統 编辑

卑南語焦點系統有4種形態:[10]

  1. 主事焦點: Ø (標記), -em-, -en- (唇音之後), me-, me'-, ma-
  2. 受事焦點: -aw
  3. 對象焦點: -ay
  4. 工具焦點: -anai

有3種時制系統[10]

  1. 完成式
  2. 未完成式
  3. 未來式

有2種語氣系統[10]

  1. 祈使式
  2. 規勸未來式

動貌系統後綴包括[10]

  • 完成式: Ø (無標記)
  • 未完成式: 重複;-a-
  • 未來式: 重複,有時僅有 -a-
  • 規勸未來式: -a-
  • 祈使模式: Ø (無標記)

句法 编辑

卑南語的語序是以動詞置前。

註釋 编辑

  1. ^ 張永利,"台灣南島語言語法:語言類型與理論的啟示(Kavalan)"[1]页面存档备份,存于互联网档案馆), 語言學門熱門前瞻研究,2010年12月/12卷1期,pp.112-127.
  2. ^ Barbara B.H. Partee, A.G. ter Meulen, R. Wall,"Mathematical Methods in Linguistics (Studies in Linguistics and Philosophy)(語言研究的數學方法)"[2]页面存档备份,存于互联网档案馆[3]页面存档备份,存于互联网档案馆),Springer,1/e 1993 edition(April 30, 1990). ISBN 9027722455ISBN 978-9027722454
  3. ^ А. А. Реформатский, "Введение в Язковедение", Аспект Пресс--Москва, 1996. ISBN 5-7567-0046-3ISBN 9785756700466
  4. ^ R.M.W.Dixon,"The Rise and Fall of Languages"[4]页面存档备份,存于互联网档案馆),Cambridge University Press (January 13, 1998). ISBN 978-0521626545 ISBN 0521626544
  5. ^ Paul J. Hooper,Elizabeth Closs Traugott,"Grammaticalization(語法化/語法化學說)"[5]页面存档备份,存于互联网档案馆),Cambridge University Press; 2 edition (August 25, 2003). ISBN 0521804213 ISBN 978-0521804219
  6. ^ ,Joan Bybee, Revere Perkins, William Pagliuca,"The Evolution of Grammar: Tense, Aspect, and Modality in the Languages of the World(語法的演化--世界語言的時,體和情態)"[6]页面存档备份,存于互联网档案馆),University of Chicago Press; 1 edition (November 15, 1994). ISBN 978-0226086651
  7. ^ (Cauquelin 1991:27)
  8. ^ Teng (2008:61–64)
  9. ^ 李壬癸院士,"珍惜台灣南島語言",前衛出版社,2010-1,p.201.ISBN 9789578016354
  10. ^ 10.0 10.1 10.2 10.3 (Cauquelin 2004:25–26)

參考文獻 编辑

  • 沈家煊,"名詞和動詞"(Of Noun and Verb),北京商務印書館,2016年6月. ISBN 978-7-100-11363-2
  • Cauquelin, Josiane. 1991. Dictionnaire Puyuma–Français. Paris: École française d'Extrême Orient.
  • Cauquelin, Josiane. 2004. The aborigines of Taiwan: the Puyuma – from headhunting to the modern world. London, New York: RoutledgeCurzon.
  • Teng, Stacy Fang-Ching, A reference grammar of Puyuma, an Austronesian language of Taiwan, Pacific linguistics 595, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 2008 
  • Ting, Pang-hsin [丁邦新]. 1978. Reconstruction of Proto-Puyuma Phonology页面存档备份,存于互联网档案馆) [古北南語的擬測]. Bulletin of the Institute of History and Philology [歷史語言研究所集刊], Academia Sinica, 49:321-391.
  • Josiane Cauquelin(戈格林),"最後幾位傳統南王卑南巫師的祭祀文"[7],中央研究院語言學研究所,July 31/2008.ISBN 978-986-01-4728-5
  • 帥德樂,"南島語的「焦點屈折」是詞彙衍生:名物化的證據(Austronesian ‘Focus’ as Derivation: Evidence from Nominalization)",中央研究院語言學研究所,(3:1附冊期),pp.427-479,2002-01.

參見 编辑

外部連結 编辑