门诺低地德语

门诺低地德语(Plautdietsch),原本是东低地德语低普鲁士各的一支,曾受到荷兰语之影响,出现在第16世纪和17世纪普鲁士维斯瓦河地区 (今日属波兰领土)。门诺低地德语现今主要分布于加拿大美国墨西哥巴西玻利维亚巴拉圭洪都拉斯伯利兹阿根廷; 使用者超过三十万人。

门诺低地德语
Plautdietsch
母语国家和地区阿根廷伯利兹玻利维亚巴西加拿大德国墨西哥巴拉圭俄罗斯美国乌克兰
母语使用人数
260,710 – 318,500[1]
语系
语言代码
ISO 639-2gem
ISO 639-3pdt

门诺派原本是一个宗教团体, 为了逃避迫害,十六世纪之中逃离荷兰比利时等地, 最终安置在外地领域. 东低地德语方言还是被列为低普鲁士语。所有的门诺教徒都能追踪其根源到德国北部或低地国家

十八世纪后期, 俄罗斯帝国邀请许多从德国普鲁士王国移民,因此不少门诺派教徒就离开本地而到乌克兰黑海及其他东欧国家创建了新殖民区。许多门诺派教徒也移居到北美—特别是加拿大美国 — 及拉丁美洲 — 尤其是巴西南部,巴拉圭墨西哥— 其中大部分生活在农村.

今天门诺低地德语的使用者在巴拉圭、墨西哥、乌克兰、德国、加拿大(主要在马尼托巴萨斯喀彻温)、巴西、伯利兹及美国。在乌克兰有两种主要方言,New ColonyOld Colony Mennonites。近期在美国及加拿大的年轻人只会说英语。举例马特·格勒宁阿森一族原作者)的父亲Homer Groening(即Homer Simpson之原型)年幼时在萨斯喀彻温学过门诺低地德语,但是他本人却从未学过此语言。

身份 编辑

这是对门诺低地德语是一种语言还是方言的争语。有人认为它只是低地德语的方言。争议点如下:

  1. 只是说话语言,不是书写语言
  2. 与其他低地德语相当类似
  3. 高地德语说话者经解释后可明白句子
  4. 语法与德语相似

支持它为一种语言如下:

  1. 有很多发展及声调在其他德语方言找不到
  2. 它在多个国家使用包括了非德语国家
  3. 它借代多其他语言的词语,有些是不能从其他方言中明白
  4. 有很多惯用语是独特并与德语不同。部份德语表达未必使门诺低地德语说话人士明白
  5. 2003年发行圣经的门诺低地德语译本已证明为书写语言。

品种 编辑

这种语言只是说话语言甚少出现文字,因此出现一些差异。两种主要差异在19世纪初大在两个新俄罗斯(今乌克兰)门诺社群中出现,一种是Chortitza(旧殖民)及Molotschna(新殖民)。两种主要的差异如下:

旧殖民地方言 Molotschna方言 解释
名词或其他-en作完结 räden, räde 说话
oa双元音 Froag [freaɣ] Froag [froaɣ] 问题
u/y声 Hus/Hüs [hys] Hus [hus] 房屋
s/ts声 Zol (Ssol) [sol] Zol (Tsol) [tsol] 数字

另外亦有其他差异:国际音标正确的c发音是jenau/jeneiw,,但有些研究指出,是受到俄语及德语影响。

部份门诺低地德语人士会使用两种方言。例如一个使用新殖民地和旧殖民地人士对话时,旧殖民地使用者将-n音脱离。

相关的语言比较 编辑

门诺低地德语受到低地德语影响,并没有第二次子音推移影响,在日耳曼语族分开高地德语及低地德语方言。此语言与高地德语及低地德语差别为:

高地德语子音转变 编辑

德语 低地德语 门诺低地德语 荷兰语 英语 中文解释
高地德语 pf, f = 低地德语 p Pfeife Piep Piep pijp pipe
Apfel Appel Aupel appel apple 苹果
高地德语n z, s, ss, ß = 低地德语 t Zunge Tung Tung tong tongue 舌头
was wat waut wat what 什么
essen eten äten eten to eat
Fuß Foot Foot voet foot
高地德语 ch = 低地德语 k machen maken moaken maken to make 制造
高地德语 t = 低地德语 d tun doon doone(n) doen to do 去做
Teil Deel Deel deel part (用在"dole"、 "deal") 部份
高地德语 b = 低地德语 w (v声), f Leben Lewen Läwe(n) leven life 生命
Korb Korf Korf korf basket
英语 th = 其他日耳曼语系 d danken danken danken danken to thank 感谢

与荷兰语、弗里西语及低地德语相似,门诺低地德语只会在th转成d时才有元音变化。

各种日耳曼语系的语音转移 编辑

母音 德语 低地德语 门诺低地德语 荷兰语 英语 中文解释
i Wein [IPA vain] Wien [vin] Wien [vin] wijn [vεɪn] wine [wain] 白酒
y neu [IPA nɔɪ] nü [ny] nie nieuw new 新的
u Haus Huus Hus [Mol: hus, OCol: hys] huis house 房屋

以上显示出荷兰语、荷兰语及英语有类似的语音转变,门诺低地德语与古日耳曼语系的yi,当长音u仍在Molotschna方言找到。旧殖民中的改变到现在消失的y

独特发展 编辑

Vowel sinking 编辑

High German Plautdietsch Dutch English
/ɪ/ to /ɛ/ Fisch, dünn Fesch, denn vis, dun fish, thin
/ɛ/ to /a/ helfen, rennen halpen, ranen helpen, rennen to help, to run
/ʊ/ to /ɔ/1 Luft, Brust Loft, Brost lucht, borst air (Latinate root; cf. Eng. "lift", "loft"), breast
/aː/ to /au/ Mann, Hand Maun, Haunt man, hand man, hand
  1. 仍然存在,部份使用者使用较旧的发音。

Vowel rounding off 编辑

高地德语 门诺低地德语 荷兰语 英语 中文解释
grün, schön jreen, scheen groen, schoon green, beautiful {compare archaic sheen} 绿色、美丽
// to ei [ɛ] Heu, rein Hei, rein hooi, rein hay, clean 干草、清洁
/œ/ to e, a Götter Jetta goden gods 神(复数)

其他元音 编辑

Proto-Germanic 高地德语 门诺低地德语 荷兰语 英语 中文解释
/a/ = /o/ watraz, fadar, namôn Wasser, Vater, Name Wota, Voda, Nomen water, vader, naam water, father, name 水、父亲、名字
/ai/ = ee [ɔɪ] saiwalô, ainaz, twai Seele, eins, zwei Seel, eent, twee ziel, een, twee soul, one, two 灵魂、一、二
/æ/ /au/ = oo [ɔʊ]1 rauðas, hattuz rot, Hut root, Hoot rood, hoed red, hat 红色、帽
  1. 转为发音子音字母前,/æ/改发/au/

颚音化 编辑

所有有g及k的字词(在德语会使用ch)跟著下一个前音 (e或i,不包括非中央元音) 转变至j或c(书写时会窑成kj或tj),如果有其他子音在母音及之音之间。有母音间位的g是会使颚音化成ɟ,以gj或dj书写。当e或i低沉到a时,仍保留颚音化。德语是有ç音,门诺低地德语仍保留前元音低沉。

德语 门诺低地德语 荷兰 英语 中文解释
gestern jistren gisteren yesterday 昨天
geben jäwen geven to give
Kirche Kjoakj kerk church 教堂
Brücke Brigj brug bridge
Milch Malkj melk milk 牛奶
recht rajcht recht right

影响及借用 编辑

德语 编辑

多数再洗礼派人士在维斯瓦三角州定居(现为荷兰及德国北部地区),另外来自德国及瑞士不同地区的逃难人士门诺低地德语德而发展。接近两个世纪后在西普鲁士,代替荷兰语成为教堂及学校书写语言以及借代很多词汇,特别是宗教术语。以下字词是显示高地德语子音转变,尽管只是转变成门诺低地德语。

门诺低地德语 高地德语 低地德语 荷兰语 英语 中文解释
hinja hinter achter achter behind (after) 之后
Zol Zahl Taal tal number 数量
jreessen grüßen greeten groeten to greet 祝贺
kjamfen kämpfen vechten to fight 奋斗

荷兰语 编辑

在十六世纪早期在西班牙地区的低地国家受到Duke of Alva攻击。导致门诺教徒及归正宗离开原有国家。In the Low German language area they left their language traces in particular at the lower Vistula, around Danzig and Elbing and up the river towards Toruń.门诺人仍维持使用他们原有的语言。在但泽荷兰语是教堂语言,不过在1800年左右消失。As a spoken language the Mennonites took up the Vistula Low German, the vocabulary of which they themselves had already influenced.书写语言使用高地德语。这是维斯瓦低地德语Weichselplatt当他们移民到俄罗斯、加拿大及别处。[2]

以下词语是来自荷兰语

门诺低地德语 荷兰语 德语 中文解释
zemorjes 's morgens des Morgens 在早上
zeowes 's avonds des Abends 在晚上
vondoag vandaag heute 今天
tachentich tachtig achtzig 八十

古普鲁士语及巴尔干语系 编辑

Mejal (由Margell借代),女孩

Kujel (由Kuigel借代),公猪

另外女性以“-sche”作结尾,例如女教师或教师的妻子是“Lierasche”。


俄语及乌克兰语 编辑

当门诺教徒在此定居后,他们找到与过往不同的食物,他们根据当地的叫法称作食物名称。以下是来自俄罗斯语或乌克兰语:

Bockelzhonn; 德语:Tomate、中文:蕃茄 Arbus/Erbus/Rebus; 德语:Wassermelone、中文:水蜜瓜 Schisnikj; 德语:Knoblauch、中文:蒜头

英语 编辑

在二十世纪未期,梅诺人开始接触科技。由于他们在1870年代移民到美国,所有新词都是在英语借来,他们会将词保留给门诺低地德语发音:

英语 相应门诺低地德语词语 国际音际 别词 中文
bicycle Beissikjel bɛsɪcl Foaraut 自行车
highway Heiwä hɛve Huachwajch 公路
truck Trock trɔk - 货车

另外亦有以下词语来自英语:hood、fender、brakes、spark plugs (pluralized Ploggen)。

比较特别是的“jleichen”。它是改自英语的“to like”,但亦有借用德语的副词gleich。

西班牙 编辑

门诺低地德语在西班牙语圈国家使用者借代很多西班牙语为日常用语,特别是商业及沟通(电话)词汇。其中有两个例子被门诺低地德语完全借代,是Burra (墨西哥西班牙语:burro、驴) 及Wratsch (墨西哥西班牙语:拖鞋)。两词在门诺低地德语为Burrasch、Wratschen。低地德语用的ÄselSchlorr在墨西哥非常少见。

拼法 编辑

以下内容亦有争议,主要包括:

  1. 拼法可以让该语言发音
  2. 尽可能贴近德语拼法

其中一个问题是哪些字母发音与德语无关。举例:上颚音/c//ʝ/。在各种门诺低地德语方言音位有些不同。旧殖民地使用者利用舌头中间靠著上颚。对于Molotschna使用者震动后头靠著齿槽脊读出<tj> 及<dj>。大多数门诺低地德语并不了解此情况,可能与其他语言混淆。[来源请求]

以下是比较不同作者的拼法系统。著名的门诺低地德语作者Arnold Dyck,使用Molotschna方言,。在他的人生中改变很多拼字系统D。他的拼法一直改变至今。以下图表中,只有最后一个系统采纳在Koop enn Bua系列中,以下包括Herman Rempel (Kjennn Jie noch Plautdietsch?)、Reuben Epp (Plautdietsche Schreftsteckja)、J. Thiessen (Mennonite Low German Dictionary)、J. J. Neufeld (Daut niehe Tastament)及Ed Zacharias (De Bibel). The latter two claim to write in the Old Colony dialect, as seen by the verb endings, while the other three use the Plautdietsch as spoken by the descenders of the Bergthal Colony,,举例:通常旧殖民地分言会失去-n的结尾。

A. Dyck H. Rempel R. Epp J. Thiessen J. J. Neufeld Ed Zacharias 解释
verb endings saje saje saje saje sajen sajen
c sound Tjoatj Kjoakj Kjoakj Tjoatj Kjoakj Kjoakj 教堂
Dehnungs-h ahm am ahm ahm am am 他的
oa diphthong Froag Froag Froag Froag Fruog Froag 问题
ia/iə diphthong Lea, learen, jeleat Lea, learen, jeleat Lea, learen, jeleat Lea, learen, jeleat Lea, learen, jeleat Lia, lieren, jelieet 教授、学习、已学习
u/ü du du du du du
consonant doubling rollen, jerollt, Golt rollen, jerollt, Golt rollen, jerollt, Golt rollen, jerollt, Golt rollen, jerollt, Gollt rollen, jerolt, Golt to roll, rolled, gold
ua/ya diphthong Wuat, Buak Wuat, Büak Wuat, Büak Wuat, Büak Wuut, Buuk Wuat, Buak 字、书
[s/ts] sound Zocka Ssocka Zocka Zocka Tsocka Zocka

拼音 编辑

门诺低地德语有很多发音,只有少部份不会在其他语言找到。

子音 编辑

门地德语的子音
双唇音 唇齿音 齿龈音 齿龈后音 硬颚音 软腭音 喉音
鼻音 m n ɲ ³ ŋ 4
塞音 p b t d c ʝ1 k g ʔ ²
擦音 f v 5 s z 6 ʃ ʒ 7 ç j 8 x ɣ 9 h
闪音 ɾ 10
近音 ɹ 10
边音 l ɬ 11


元音 编辑

门诺低地德语元音, 有十三个简单元音, 十个双元音及一个三重元音

前元音 中元音 后元音
闭元音 i y1 u
次闭元音 ɪ ʊ
半闭元音 ə
半开元音 ɛ ɔ
开元音 æ2 ɑ
  1. /y/ is rounded and is heard only in the Old Colony and Bergthal groups.
  2. /æ/ is an allophone of /a/ preceding an /l/ or a palatal consonant.
门诺低地德语的元音
符号 例子
国际音标 国际音标 正字法 中文翻译
ɪ bɪt bitt '他咬'
i bit Biet '片'
y byt but '他盖'
ɛ ʃɛp Schepp '船'
beːt bät '少量'
æ pæl Pell '丸'
ə de '那个'
ɑ bɑt Baul '球'
baːd Bad '床'
ɔ bɔl Boll '牛'
roːt Rot '建议'
u rua Rua '管'
ʊ bʊk Buck '胃'
ɔɪ bɔɪt Beet '甜菜'
ɔʊ bɔʊt Boot '船'
ia via wia '他是'
viət wieet '价值'
ea vea wäa '谁'
oa boa Boa '熊'
ua vua wua '哪里'
vuət Wuat '字'
ya bya Bua '农夫'
byək Buak '书'
ɔɪa bɔɪa Bea '酒'

语法 编辑

低地德语语法与高地德语相似,句子及形态与高地德语相当接近。在日积月累下,低地德语失去很多屈折变化。在门诺低地德语仍有一些屈折变化,有两种数词、三种性别词、两种格词、两种时态词、三种人称词、两种语气词、两种语态词及两种比较词。


名词 编辑

复数 编辑

范例 编辑

代词 编辑

人称代词 编辑

指示代词 编辑

动词 编辑

门诺低地德语有六种时态词。现在或及第一过去式是屈折变化,而第二及第三过去式及未来式会根据助动词稍为作出改变。动词亦有两种语气:分别是叙述及祈使语气,有主动及被动句。人称分为第一人称、第二人称及第三人称。最后是复数词。

弱动词 编辑

主要的动词变化如下:

- 1st sing 2d sing 3d sing plural
现在 stem stem + st stem + t infinitive*
过去 stem + d stem + sd stem + d stem + den
祈使 - stem - stem + t

要确定词干,拿去-en的结尾。

举例来说,规则变化动词为spälen (玩耍), lachen (笑), läwen (生活), odmen (to 呼吸) 及roaren (哭)

强动词 编辑

在英语及荷兰语,部份动词在过去式及过去分词中发音会有所变化。在德语部份动词在第二人及第三人称时改变发音。少数动词在德语是强变化的,在门诺低地德语是弱变化,反之德语有很多弱变化,在门诺低地德语是强变化,而英语及荷兰语倾向强变化。

ekj du hee, see, daut wie, jie, see ____ wie, jie
finjen, to find
现在式 finj finjst finjt finjen finj
过去式 funk fungst funk fungen fung
Imperative finj (du) finjt (jie)
sieekjen, to seek
现在式 sieekj sieekjst sieekjt sieekjen sieekj
过去式 socht sochst socht sochten socht
Imperative sieekj (du) sieekjt (jie)
sajen, to say
现在式 saj sajchst sajcht sajen saj
过去式 säd sätst säd säden säd
Imperative saj (du) sajcht (jie)
jäwen, to give
现在式 jäw jefst jeft jäwen jäw
过去式 jeef jeefst jeef jeewen jeew
Imperative jeff (du) jäft (jie)
schriewen, to write
现在式 schriew schrifst schrift schriewen schriew
过去式 schreef schreefst schreef schreewen schreew
Imperative schriew (du) schrieft (jie)
moaken, to make
现在式 moak moakst moakt moaken
过去式 müak müakst müak müaken
Imperative moak{dü} moakt{jie}

辅助和动词 编辑

编辑

形容词 编辑

介词 编辑

门诺低地德语有很多介词,以下是常见的例子

  • aun(在……中、在……上):de Klock henjt aun de Waunt (他的手表挂在墙上)
  • äwa, over, about
  • besied, beside, next to
  • bie, by, at
  • bowa, over
  • buta, except, besides
  • derch, through
  • en, in
  • fa, for
  • hinja,
  • hinjaraun(放在句尾)
  • jäajen, against
  • mank, among
  • met, with
  • no, to, after
  • onen, without
  • opp, on
  • to, to
  • tweschen, between
  • unja, under
  • ver
  • von

数词 编辑

0-9 0 null 1 eent 2 twee 3 dree 4 vea 5 fiew 6 sas 7 säwen 8 acht 9 näajen
10-19 10 tieen 11 alf 12 twalf 13 drettieen 14 vieetieen 15 feftieen 16 sastieen 17 säwentieen 18 achttieen 19 näajentieen
20-90 0 null 10 tieen 20 twintich 30 dartich 40 vieetich 50 feftich 60 zastich 70 zäwentich 80 tachentich 90 näajentich
0-99 0 null 11 alw 22 twee un twintich 33 dree un dartich 44 vea un vieetich 55 fiew un feftich 66 sas un zastich 77 säwen un zäwentich 88 acht un tachentich 99 näajen un näajentich
序数 1st ieeschta 2d tweeda 3d dredda 4th vieeda 5th fefta 6th sasta 7th säwenda 8th achta 9th näajenda
份数 1/2 haulf, de Halft 1/3 een Dreddel 1/4 een Vieedel 1/5 een Feftel 1/6 een Sastel 1/7 een Säwendel 1/8 een Achtel 1/9 een Näajendel

其中fiew、alw、twalw,有使用者会使用fief、alf、twalf(5, 11, 12)。

第11和第12为alfta、twalfta,13-19则在原字加上da,例:drettieenda(第十三),第20至第99,在原字加上 sta,例:fiew un twintichsta(第二十五)。数字都与形容词相似,上列图表都是阳性主格词。

分数1/10、1/11、1/12是een Tieedel、een Alftel、een Twalftel。13-19则在原有数字加上-del,20-99加上-stel。

句法 编辑

文字样本 编辑

以下是Lord's Prayer的荷兰语以及低地德语及门诺低地德语的文章。


门诺低地德语

低地德语

荷兰语
Ons Voda em Himmel, Uns Vader, in Himmel. Onze Vader, die in de hemel zijt,
lot dien Nome jeheilicht woare; Heiliget is dien Naam. Uw naam worde geheiligd,
lot dien Rikjdom kome; Dien Riek sall komen. Uw (konink)rijk kome.
lot dien Welle jedone woare, Dien Will doch doon, Uw wil geschiede,
uck hia oppe Ead,
soo aus em Himmel;
up Welt as dat is in Himmel. op aarde zoals in de hemel.
jeff ons Dach fe Dach
daut Broot, daut ons fehlt;
Gäv uns dis Dag, uns dagliks Brod. Geef ons heden ons dagelijks brood,
en vejeff ons onse Schult, Un vergäv uns uns Schuld, en vergeef ons onze schuld,
soo aus wie den vejewe, dee sich
jeajen ons veschuldicht ha;
as wi vergäven uns Schuldners. zoals ook wij vergeven onze schuldenaars /
zoals ook wij aan anderen hun schuld vergeven;
en brinj ons nich en Vesekjunk nenn, Un bring uns nich in Versuchung. En leid ons niet in verzoeking / in bekoring,
oba rad ons von Beeset. Aber spaar uns van de Übel. maar verlos ons van de boze / het kwade.
wiels die jehet daut Rikj,

en dee Krauft
en dee Harlichtjeit
en Eewichtjeit. Amen.

Want van U is het koninkrijk,

en de kracht
en de heerlijkheid
in eeuwigheid. Amen.

参见 编辑

编辑

  1. ^ 根据800万低地德语使用者当中,少于300,000人使用门诺低地德语。Epp, pp. 102-5.
  2. ^ De Smet (1983), 730 - 761.

参考文献 编辑

  • De Bibel, Kindred Productions, 2003. ISBN 0-921788-97-5
  • De Smet, Gilbert. "Niederländische Einflüsse im Niederdeutschen" in: Gerhard Cordes and Dieter Möhn (eds.), Handbuch zur niederdeutschen Sprach- und Literaturwissenschaft, Berlin: Erich Schmidt Verlag, 1983. ISBN 3-503-01645-7, pp. 730 - 761.
  • Epp, Reuben. The Story of Low German & Plautdietsch, Reader's Press, 1996. ISBN 0-9638494-0-9.
  • Epp, Reuben. The Spelling of Low German and Plautdietsch, Reader's Press, 1996. ISBN 978-0-9638494-1-0.
  • Rempel, Herman Kjenn Jie Noch Plautdietsch? A Mennonite Low German Dictionary, PrairieView Press, 1995. ISBN 1-896199-13-5.
  • Thiessen, Jack Mennonite Low German Dictionary / Mennonitisch-Plattdeutsches Wörterbuch, University of Wisconsin, 2003. ISBN 0-924119-09-8.
  • Welschen, Ad (2000-2005): Course Dutch Society and Culture, International School for Humanities and Social Studies ISHSS, University of Amsterdam.

外部链接 编辑